Inleiding
‘n Volmag is ‘n formele dokument waardeur ‘n persoon (“die volmaggewer”) aan ‘n ander persoon (“die agent”) skriftelike magtiging verleen om namens hom/haar te handel.
In terme van die bepalings van die volmag sal die agent dus by magte wees om namens die volmaggewer transaksies op sy/haar bankrekening te sluit of selfs ‘n ooreenkoms/Koopkontrak namens die volmaggewer te aanvaar en onderteken.
Geldigheid
Die volmag sal slegs geldig wees indien die persoon wat die volmag gee handelsbevoeg is. Dit beteken dus dat ‘n persoon wat nie in staat is om sy eie sake te behartig nie en nie die vermoë het om bv. die inhoud van ‘n koopkontrak te verstaan nie, nie by magte is om ‘n geldige volmag aan ‘n ander persoon te gee nie, m.a.w. ‘n persoon wat ook nie die aard en gevolge van die toestaan van ‘n volmag verstaan of begryp nie, kan beslis nie ‘n volmag aan ‘n ander persoon verleen nie.
Dit is natuurlik heeltemal in kontras met die algemene toepassing van volmagte. Ma is verswak en is in ‘n vroë stadium van Alzheimer en een van die kinders verkry nou volmag om ma se geldsake te behartig. So ‘n volmag is ongeldig en enige transaksies wat met hierdie volmag uitgeoefen word kan met goeie gesag bevraagteken word en hou uiteraard risiko’s in vir die persoon aan wie die volmag verleen was.
Praktiese probleem
Baie ouer persone maak voorsiening vir iemand anders om hul eiendom en sake te bestuur nie, indien hulle nie meer in staat is om dit self te doen nie, en hulle verkeer onder die verkeerde indruk dat die volmag steeds effektief sal bly, al verswak hulle gesondheid tot so ‘n mate dat hulle nie meer handelsbevoeg is nie.
Die probleem is dus dat die indien ‘n persoon die volmag verleen terwyl hy/sy nog handelsbevoeg is, die volmag geldig is, maar sodra die volmaggewer se verstandelike vermoë begin afneem en hy/sy verloor sy/haar vermoë om te kan handel, die Suid-Afrikaanse gemenereg bepaal dat ‘n volmag met onmiddellik effek beëindig is.
Met ander woorde, net soos ‘n persoon wat nie handelsbevoeg is nie, nie ‘n geldige volmag kan sluit nie, net so sal ‘n bestaande volmag ook ongeldig raak sodra die volmaggewer nie meer handelsbevoeg is nie.
Die blywende volmag
Ander lande soos die Verenigde Koninkryk, Kanada, die VSA, Nieu-Seeland en Australië het reeds blywende volmagte wat van krag bly, ondanks die feit dat die volmaggewer nie meer handelsbevoeg is nie. Die volmaggewer – terwyl hy nog geestelik bevoeg is – voer ‘n volmag uit wat uitdruklik bepaal dat die volmag van krag sal bly ten spyte van ‘n afname van kapasiteit wat hy/sy in die toekoms mag ervaar.
Die moontlikheid van die instelling van so ‘n stelsel in Suid-Afrika was gedurende 2004 ondersoek en sekere aanbevelings was in hierdie verband gemaak. Dit is egter etlike jare later en die saak is nog nie verder geneem nie.
Slotsom
In die lig van bogenoemde is dit duidelik dat ‘n volmag van min of geen waarde is vir ‘n persoon wat vrees dat hul verstandelike vermoë verswak, of in die toekoms mag verswak, en nou reeds iemand wil nomineer of benoem om namens hulle op te tree as en wanneer daardie situasie ontstaan.
Die enigste werklike opsie is om aansoek te doen by die hof vir die aanstelling van ‘n administrateur of ‘n kurator oor die persoon wat geestelik onbevoeg raak en dit is ‘n uitgerekte proses en behels ook kostes, wat waarskynlik nie geregverdig kan word nie.
Indien daar enige navrae is, kontak gerus vir Marius Vorster by mvorster@fhbc.co.za