Hoe belangrik ag u as aandeelhouer of direkteur, die MOI van u maatskappy? Is u vertroud met die inhoud daarvan?
Die Maatskappywet (71 van 2008) (hierna “die Wet” genoem) omskryf die Akte van Oprigting (hierna die “MOI” genoem), as die dokument, soos van tyd tot tyd gewysig, wat die regte, verpligtinge en verantwoordelikhede van aandeelhouers, direkteure en ander in en met betrekking tot ‘n maatskappy uiteensit, asook ander aangeleenthede, waardeur die maatskappy ingevolge die Wet geïnkorporeer is of waardeur ‘n voorafbestaande maatskappy herstruktureer en gereël word.
Die Wet bepaal verder dat elke bepaling van ‘n maatskappy se MOI met die Wet moet ooreenstem en is nietig in die mate wat die MOI die Wet oortree of nie daarmee ooreenstem nie. Die Wet bepaal ook dat die MOI enige bepaling kan insluit wat ‘n saak hanteer wat die Wet nie insluit nie of oor spesifiek bepaal nie, of wat die uitwerking van enige veranderbare bepaling van die Wet verander. Die MOI kan enige spesiale voorwaardes bevat wat op die maatskappy van toepassing is en kan ook vereistes voorskryf vir die behoud van of wysiging van die MOI of sekere bepalings daarvan.
Hier maak die Wet dus spesifiek voorsiening daarvoor dat ‘n maatskappy in sy MOI uniek voorsiening kan maak vir die behoeftes van die spesifieke maatskappy. ‘n MOI is nie ‘n standaard algemene dokument wat voorsiening maak vir elke maatskappy in die algemeen nie, maar is bedoel om ‘n dokument te wees wat uniek aan die behoeftes van ‘n spesifieke maatskappy voldoen.
Die Wet skryf sekere algemene bepalings voor waaraan voldoen moet word, maar maak tog voorsiening daarvoor dat die maatskappy in sekere gevalle waar die Wet dit toelaat, kan afwyk van die algemene wetlike voorskrifte en in die MOI alternatiewe en unieke bepalings kan aanneem, wat die maatskappy se bestuur en besigheid, beter sal pas.
Regdeur die Wet, maak die Wet melding van veranderbare en onveranderbare bepalings. Onveranderbare bepalings is bepalings van die Wet wat nie uitdruklik beoog dat die uitwerking daarvan op ‘n bepaalde maatskappy weerspreek, ingekort, beperk, gekwalifiseer, uitgebrei of andersins in wese of strekking deur die maatskappy se MOI verander kan word nie. Dit is dus bepalings van die Wet wat vas staan en nagekom moet word.
Veranderbare bepalings in teenstelling daarmee is bepalings van die Wet waarin uitdruklik beoog word dat die uitwerking daarvan op ‘n bepaalde maatskappy in wese of strekking deur ‘n maatskappy se MOI verander kan word. ‘n Maatskappy het dus in die geval van veranderbare bepalings die reg om daardie bepalings aan te pas en te kwalifiseer om te pas by die unieke behoefte van die maatskappy.
Dit is belangrik om te weet dat die maatskappy MOI bindend is tussen die maatskappy en elke aandeelhouer, ook tussen of onder die aandeelhouers van die maatskappy sowel as tussen die maatskappy en elke direkteur en voorgeskrewe beampte van die maatskappy. Net soos daar deur elkeen van die genoemde partye aan die bepalings van die Wet voldoen moet word, so moet daar aan die bepalings van die MOI voldoen word.
Waarom is dit belangrik om ‘n unieke MOI vir u maatskappy aan te neem? Dit is belangrik, want waar die MOI nie uniek voorsiening maak in die behoeftes van die maatskappy waar die Wet dit toelaat nie, geld die Wet se voorskrifte en moet die maatskappy daaraan alleen voldoen.
Die MOI van ‘n maatskappy kan bepalings voorskryf in die MOI wat byvoorbeeld die volgende aspekte kan aanspreek:
- Magte en werksaamhede van die maatskappy inperk
- Aanstelling van direkteure reguleer
- Ampstermyne van direkteure reguleer
- Samestelling van die Raad van Direkteure reguleer
- Die wyse waarop Direksie- en Aandeelhouersvergaderings plaasvind en bestuur word reguleer
- Die magte, regte en bevoegdhede van direkteure en aandeelhouers omskryf of inperk
- Die wyse bepaal waarop aandele uitgereik en verhandel word
- Die wyse bepaal waarop finansiële bystand aan betrokke partye verleen kan word
- Minimum kwalifikasie vereistes waaraan direkteure moet voldoen.
Hierdie lys is nie volledig nie, maar slegs aanduidend van die omvang van die aangeleenthede waaroor in die maatskappy se MOI bepaal kan word.
Deur voorsiening te maak vir unieke bepalings in die MOI word daar byvoorbeeld voorsiening gemaak dat direkteure nie eensydig en sonder die toestemming van die aandeelhouers verreikende besluite kan neem ten opsigte van die maatskappy nie. Dit verseker unieke beheer en beskerming met inagneming van die maatskappy se besondere behoeftes.
Hoe lyk u maatskappy MOI? Is dit aangepas om aan u maatskappy se behoeftes te voldoen? Of is dit ‘n dokument waarvan die belangrikheid onderskat word, die inhoud onbekend is en êrens in ‘n stowwerige lêer weggebêre lê.
Dit is belangrik om die inhoud van die MOI te ken en te verstaan en daadwerklik die stand van u maatskappy MOI aan te spreek indien dit onvoldoende is vir u maatskappy se behoeftes.
Indien u enige navrae het ten opsigte van MOI’s en die Wet in die algemeen of ten opsigte van u maatskappy se MOI in besonder, kontak gerus vir Lorraine Oosthuysen op lorraine@fhbc.co.za.