In die eerste plek sal slegs onroerende eiendomme wat in die Akteskantoor in die oorledene se persoonlike naam geregistreer is as boedelbates kwalifiseer.
Indien die oorledene ‘n geldige Testament nagelaat het, sal die eiendom in terme van die bepalings van die Testament vererf. Die eiendom kan dus as ‘n spesiale bemaking aan een of meer erfgename vererf of in baie gevalle is daar nie spesifieke instruksies hoe daar met die eiendom gehandel moet word nie en dan sal die eiendom of eiendom(me) deel uitmaak van die restant van die boedel.
Uiteraard sal die bepalings van die testament, die boedel se kontantposisie, boedelskuld en ook die belange en behoeftes van die naasbestaandes deeglik oorweeg moet word.
Dit is ook belangrik om daarop te let dat indien ‘n eiendom as spesiale bemaking vererf, die vererwing onbelas is, m.a.w. die erfgenaam wat die eiendom erf, ontvang die eiendom sonder enige skuldlas en enige kostes gekoppel aan die eiendom, bv. die Prokureur se oordragkoste en Kapitaalwinsbelasting kwalifiseer as boedeluitgawes wat uit boedelfondse vereffen sal moet word.
Dit beteken dus ook dat indien die eiendom met ‘n verband beswaar is, kan die eiendom alleenlik oorgedra word as die verbandskuld afgelos en die verband gekanselleer is.
Met die bekendstelling van Kapitaalwinsbelasting (KWB) is dit natuurlik ook baie waarskynlik dat daar KWB betaalbaar sal wees op tweede en derde eiendomme en weereens is die KWB ‘n boedeluitgawe en impliseer dit dus dat die persoon wat die spesiale bemaking ontvang, vrygestel is van enige kostes t.o.v. die vererwing.
Kom ons kyk na ‘n voorbeeld:
Kosie Kramer kom in Maart 2021 met die volgende boedelbates te sterwe:
| Primêre woonhuis, Wellington | R1 500 000-00 (Basiskoste R600 000-00) |
| Strandhuis, Stilbaai | R1 200 000-00 (Basiskoste R800 000-00) |
| Woonstel, Stellenbosch | R1 400 000-00 (Basiskoste R700 000-00) |
| Kontant (Restant) | R2 000 000-00 |
Daar is geen verbande oor op die woonhuis in Wellington en die strandhuis in Stilbaai nie. Daar is wel ‘n verband van R400 000-00 oor op die woonstel in Stellenbosch
Wyle Mnr Kramer vererf die strandhuis en woonstel in gelyke dele aan sy seun en dogter. Sy gade, Mev Kramer, erf die Wellington eiendom asook die restant van die boedel.
Vir hierdie voorbeeld aanvaar ons dat die boedel nie enige ander skuld gehad het nie. Daar is ook geen KWB op die Primêre eiendom betaalbaar nie.
Die KWB betaalbaar op die strandhuis en woonstel word soos volg bereken:
| Wins, Strandhuis (R1 200 000-00 – R800 000-00) | R 400 000-00 |
| Wins, Woonstel (R1 400 000-00 – R700 000-00) | R 700 000-00 |
| Totale wins | R1 100 000-00 |
| Min: KWB Korting in jaar van afsterwe | R 300 000-00 |
| R 800 000-00 |
Die Kapitale wins beloop dus R800 000-00 en teen die insluitingskoers van 40%, sal R320 000-00 by die oorledene se belasbare inkomste ingesluit word.
Kom ons veronderstel Wyle Mnr Kramer betaal belasting teen die marginale koers van 45%.
Die inkomstebelasting betaalbaar, wat natuurlik ook as boedeluitgawe gelys word, sal dan R144 000-00 beloop. (R320 000-00 X 45% = R144 000-00).
Indien die verband oor die woonstel hierby ingesluit word, sal dit beteken dat die totale laste in die boedel R544 000-00 sal beloop (R144 000-00 + R400 000-00).
Hierdie uitgawes sal uit die restant van die boedel verhaal word en dit beteken dus dat die R2 000 000-00 wat Mev Kramer as restanterfgenaam erf met R544 000-00 sal verminder.
Die verdeling lyk dan soos volg:
| Kramer kinders (Strandhuis en Woonstel) | R2 600 000-00 |
| Mev Kramer (Wellington eiendom) | R1 500 000-00 |
| Mev Kramer (Restant) | R1 456 000-00 |
Uit die voorbeeld is dit dus duidelik dat Mev Kramer, of dan die restant van die boedel verantwoordelik is vir die totale kostes en dat die kinders dan die eiendomme wat hulle as spesiale bemakings ontvang, onbelas erf.
Die Testateur behoort deeglik ingelig te word en bewus te wees van wat die uitwerking van sodanige bemakings sal wees.
Indien dit nie die Testateur se bedoeling is dat die restant of restanterfgename, die kostes moet dra t.o.v. eiendomme wat as spesiale bemakings vererf nie, behoort die Testament duidelik te bepaal dat die bemakings onderhewig is aan die voorwaarde dat die persoon of persone wat sodanige eiendomme as spesiale bemakings ontvang, persoonlik verantwoordelik sal wees vir die oordragkostes, kapitaalwinsbelasting, verbandskuld, eksekuteursvergoeding of selfs boedelbelasting t.o.v. die betrokke eiendom(me) wat aan hulle vererf word.
Kontak gerus vir Marius Vorster by mvorster@fhbc.co.za of Morné van Niekerk by morne@fhbc.co.za indien daar enige navrae is.